Dresscode voor heren tijdens Bal en Soirée
Grenadier Franciscus van der Weegen van 2e Bataillon Grenadier Compagnie Noord-Nederland was zo vriendelijk om voor ons te informeren naar de juiste dresscode voor heren in de periode 1795-1815 bij het bezoeken van een bal.
De Nederlandse infanterie officier
Naar een Bal draagt de officier zijn uniformrok met onderscheidingen, witte kuitbroek, witte kousen en balschoenen (dit zijn NIET de normale lage schoenen), alsmede witte handschoenen.
Als hoofddeksel; de hoed (nimmer de sjako, die werd alleen gedragen tijdens de dienst).
Hij heeft bij binnenkomst zijn degen om, deze wordt echter afgedaan en samen met de hoed aan het personeel gegeven bij binnenkomst.
Er wordt niet gedanst met de degen om.
De sjerp werd alleen gedragen tijdens oorlogstijd en/of als de officier dienst had. Hoogst onwaarschijnlijk dat een officier dienst had tijdens een bal, dus de sjerp kan alleen gedragen worden als het land op dat moment in oorlog was.
Soiree; Hoed en degen wederom bij binnenkomst inleveren, de uniformrok zonder onderscheidingen.
Witte handschoenen, lange pantalon (grijs dan wel wit naargelang het jaargetijde) en lage schoenen.
Ere-sabels (slechts zeer weinigen hadden die) werden alleen bij parades en erg formele inspecties gedragen. Of bij ontvangst aan het hof overdag.
(Sommige officieren droegen te velde een sabel in plaats van een degen, omdat men dit een beter wapen om mee te vechten vond. Dit werd dan ook vechtsabel genoemd. Dit geeft al aan dat je die niet nodig hebt op een soiree dan wel bal. Zelfs de cavalerie-officieren droegen op een bal of soirée de degen).
(Informatie van Albert van Ee)
Burgers
Ook voor burgers geldt: hoe sjieker de bedoening, hoe sjieker de kleding. En daar was als burger heel veel keuzevrijheid in.
Wel standaard, zowel bij Bal als Soiree, was de kniebroek (meestal wit, maar soms ook van een andere kleur, meestal aan de lichte kant, behalve in de winter, wanneer er ook meer donkere kleuren gedragen werden), kousen (standaard wit, heel soms zwart of als je wat armer was grijs), schoenen met gespen, vest (bijna elke kleur goed, voorkeursstoffen zijde en satijn voor de rijken, maar ook linnen, fluweel en in de winter wol deden het goed).
Als je geestelijke was, droeg je vaak zwarte kniebroeken, zwarte kousen en een zwarte jas.
Als je het kon betalen was – veel – borduursel op je vest ‘bon ton’, vooral op de kraag en langs de randen, en in patronen op de voorkant en jas.
Voor de jas heb je grofweg twee modellen: de half-openvallende van de vroege periode (tot ongeveer 1805) en de gesloten van de latere periode, met 2 caveats: de Hollanders liepen in het algemeen wat achter, en droegen in het dagelijks leven nog tot de 1810’s kleding uit de vroege periode (goed zichtbaar op prenten van de Franse schilder Melling, die veel stadsgezichten van ons land in 1811 schilderde), en anderzijds: hoe meer geld je had, des te meer je met de laatste mode probeerde mee te doen (kijk daarvoor naar de modeplaten uit de periode, o.a. op Costumer’s Manifesto en Jessamyn’s Regency Companion).
Een heer had sowieso een hoed op, waarbij de driekante hoed in Nederland nog veel gedragen werd, maar de tweekante hoed en hoge zijde sjieker en trendier waren. Als accessoires tevens witte handschoenen, net zoals officieren, een wandelstok (die tevens gebruikt kon worden om dieven of boerenpummels een pak slaag te geven als dat nodig was, eventueel voorzien van degenstok en/of drankcapsule), een horloge aan een lint (vergelijkbaar met een medaille-lint, geen dun lint, en zeker geen ketting!!) met een tegenwicht (fob) eraan, en desgewenst een portefeuille, een persoonlijk drankflesje en/of een snuifdoos voorzien van snuiftabak
Nederlandse heren konden eventueel een pijp in een pijpendoosje meenemen, maar meestal bood de gastheer indien gewenst pijpen aan de gasten ter gebruik. Sjerpen werden niet door burgers gedragen, tenzij ze ook een publieke functie bekleedden, maar dan, net zoals officieren, alleen als ze in functie waren, en dan waarschijnlijk samen met hun ambtsuniform.
(Informatie van Bas de Groot)