Omgangsvormen begin negentiende eeuw
Zie jij jezelf al een knieval of een buiging maken naar je collega of een goede buur? Stel je eens voor dat je pas de dansvloer mag betreden tot een van de heren je heeft gevraagd of dat je niet eens praatje mag maken met een onbekende dame.
Vaak denken wij dat de 19e-eeuwse omgangsvormen ver af staan van onze huidige maatschappij. De 19e-eeuwse etiquette gaat namelijk uit van twee basisprincipes die haaks staan op onze hedendaagse samenleving. Ten eerste was de heersende houding van de 19e eeuw dat de dames kwetsbaar waren en bescherming van de man en de gemeenschap nodig hadden. Daarnaast ging men uit van het idee dat goede manieren samenhingen met zelfverloochening. Je moest eerst rekening houden met anderen en pas op de laatste plaats met jezelf. Twee uitdrukkingen die hier nog aan herinneren zijn: ‘dames gaan voor’ en ‘na U’. Al kennen we deze uitdrukkingen wel, we horen ze niet vaak meer. In onze individualistische, geëmancipeerde maatschappij zijn vrouwen niet meer het zwakke geslacht en jagen we vaak eerst onze eigen belang na.
Maar ga je dieper op omgangsvormen van beide tijdperken in, dan blijken de verschillen soms niet zo groot te zijn. Veel beleefdheidsvormen zijn gemeengoed geworden. We kunnen ons haast niet voorstellen dat het ooit anders is geweest: eten met je mond open, spugen op de grond, in je neus peuteren, smakken, slurpen. Daar heeft tegenwoordig niemand meer een etiquetteboek voor nodig. Niettemin zijn een groot aantal van de regels ook in vergetelheid geraakt. Wil je op ons bal goede sier maken en je reputatie niet te grabbel gooien, houd dan de volgende regels in acht (klik op het onderdeel dat je wilt lezen):
• Voor de heren
• Voor de dames
• Aan tafel
• In het openbaar
• Op het bal
NB: Er was verschil tussen de etiquette in het Verenigd Koninkrijk en op het Continent. Omdat uit de gebruikte teksten niet duidelijk wordt welke bronnen zijn gebruikt, kan er enige overlap zijn.